Πώς Να Αποδεχτείς Πλήρως Τον Εαυτό Σου Όταν Δε Γνωρίζεις Τον Τρόπο Να Το Κάνεις

ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΝΑΝΤΙ ΑΥΤΟ-ΑΠΟΔΟΧΗΣ

Αν και συσχετίζονται, η αυτο-αποδοχή (αποδοχή του εαυτού μας) δεν είναι το ίδιο πράγμα με την αυτοεκτίμηση. Η αυτοεκτίμηση αφορά συγκεκριμένα/εξειδικευμένα στο πόσο πολύτιμους ή άξιους βλέπουμε τους εαυτούς μας, ενώ η αυτο-αποδοχή αφορά μία πολύ πιο ευρεία θεώρηση του εαυτού μας.

Όταν αποδεχόμαστε τον εαυτό μας, είμαστε σε θέση να αγκαλιάσουμε όλες τις πτυχές αυτού - όχι μόνο τα θετικά, πιο "άξια εκτίμησης" μέρη. Ως εκ τούτου, η αυτο-αποδοχή είναι άνευ όρων, απελευθερωμένη από οποιαδήποτε προϋπόθεση. Πλήρης αποδοχή του εαυτού μας σημαίνει οτι μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις αδυναμίες μας, τους περιορισμούς και τα ελαττώματα μας, αλλά αυτή η συνειδητοποίηση δεν παρεμποδίζει με κανένα τρόπο την ικανότητά μας να αποδεχθούμε πλήρως τον εαυτό μας.

Τακτικά λέω στους θεραπευόμενους πελάτες μου ότι εάν θέλουν πραγματικά να βελτιώσουν την αυτοεκτίμησή τους, πρέπει να διερευνήσουν ποια μέρη του εαυτού τους δεν είναι ακόμη σε θέση να αποδεχτούν. Γιατί, τελικά, το να μας αρέσει περισσότερο ο εαυτός μας (ή το να βελτιώσουμε τη σχέση μας μαζί του) έχει ως επί το πλείστον να κάνει με την αυτο-αποδοχή. Και μόνο όταν σταματάμε να κρίνουμε τον εαυτό μας, μπορούμε να εξασφαλίσουμε μια πιο θετική αίσθηση του «ποιοι είμαστε».

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι η αυτοεκτίμηση αυξάνεται φυσιολογικά μόλις παύσουμε να είμαστε τόσο σκληροί με τον εαυτό μας. Και ακριβώς επειδή η αποδοχή του εαυτού μας συνεπάγεται πολλά περισσότερα από την αυτοεκτίμηση*, θεωρώ ότι είναι κρίσιμη για την ευτυχία και την ευημερία μας. 
*Ουσιαστικά, η αυτο-αποδοχή είναι ευρύτερη έννοια και εμπεριέχει την αυτοεκτίμηση.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΞ’ ΑΡΧΗΣ ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ Η ΤΗΝ ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟ-ΑΠΟΔΟΧΗΣ;
Σε γενικές γραμμές, ομοίως με την αυτοεκτίμηση, ως παιδιά είμαστε σε θέση να αποδεχθούμε τους εαυτούς μας μόνο στο βαθμό που αισθανόμαστε αποδεκτοί από τους γονείς μας.

Έρευνες έχουν δείξει ότι πριν από την ηλικία των οκτώ ετών, δεν έχουμε την ικανότητα να διαμορφώσουμε μια ξεκάθαρη, ξεχωριστή αίσθηση του εαυτού - δηλαδή, διαφορετική από εκείνη που μας μεταδόθηκε από τους φροντιστές μας. Έτσι, εάν οι γονείς μας ήταν ανίκανοι, ή απρόθυμοι, να μας "περάσουν" το μήνυμα ότι είναι Οκ οι απείθαρχες και μερικές φορές αποκλίνουσες συμπεριφορές μας και ότι είμαστε καθ' όλα αποδεκτοί ανεξάρτητα από αυτές, έχουμε διαμορφωθεί έτσι ώστε να βλέπουμε τον εαυτό μας με αβεβαιότητα. Η θετική στάση που λαμβάναμε από τους γονείς μας μπορεί να εξαρτιόταν σχεδόν εξ’ ολοκλήρου από τις ενέργειες μας και, δυστυχώς, μάθαμε ότι πολλές από τις συμπεριφορές μας δεν ήταν αποδεκτές από αυτούς.

Έτσι λοιπόν, προσδιορίζοντας τον εαυτό μας μέσα από τις ανάρμοστες αυτές συμπεριφορές, αναπόφευκτα αρχίσαμε να βλέπουμε τους εαυτούς μας ως  ανεπαρκείς σε πολλά θέματα.

Επιπλέον, η δυσμενής αξιολόγηση των γονέων μπορεί – και αποτελεί συχνό φαινόμενο- να φτάσει ακόμη παραπέρα από την αποδοκιμασία συγκεκριμένων συμπεριφορών. Για παράδειγμα, οι γονείς μας μπορεί να μας "περνάνε" το γενικό μήνυμα ότι είμαστε εγωιστές ή όχι αρκετά ελκυστικοί/ όχι αρκετά έξυπνοι/ όχι αρκετά καλοί/ όχι αρκετά ευγενικοί... και ούτω καθεξής.

Ως αποτέλεσμα αυτού, το οποίο οι περισσότεροι επαγγελματίες ψυχικής υγείας συμφωνούν οτι αντανακλά μια αμυδρή μορφή συναισθηματικής κακοποίησης, σχεδόν όλοι μας θεωρούμε τους εαυτούς μας ως αποδεκτούς υπό όρους. Κατά συνέπεια, μαθαίνουμε να αντιμετωπίζουμε πολλές πτυχές του εαυτού μας αρνητικά, εσωτερικεύοντας τα αισθήματα απόρριψης, που βιώναμε τακτικά στα χέρια υπερβολικά επικριτικών γονέων. Και αυτή η τάση προς την αυτοκριτική βρίσκεται στο επίκεντρο των περισσότερων προβλημάτων τα οποία, ως ενήλικες, δημιουργούμε άθελά μας στον εαυτό μας.

Με άλλα λόγια, δεδομένου του τρόπου λειτουργίας της ανθρώπινης ψυχής, είναι σχεδόν αδύνατο να μην φερθούμε στον εαυτό μας όμοια με τον τρόπο που μας φέρθηκαν οι γονείς μας. Εάν οι φροντιστές μας μας αντιμετωπίσουν με τρόπο βλαβερό, ως ενήλικες θα βρούμε όλους τους τρόπους για να διαιωνίσουμε αυτόν τον ανεπίλυτο πόνο και να συνεχίσουμε να τον προκαλούμε στον εαυτό μας. Αν συχνά οι γονείς μας μας αγνοούσαν, μας επέπλητταν, μας κατηγορούσαν, μας μάλωναν ή μας τιμωρούσαν σωματικά, τότε θα επινοήσουμε τρόπους να συνεχίσουμε οι ίδιοι αυτή την αυτο-προσβολή.

Επομένως, όταν "αυτομαστιγωνόμαστε", κατά κανόνα, απλά, ακολουθούμε το παράδειγμα των γονέων μας. Καθώς ως παιδιά ήμασταν πλήρως εξαρτημένοι από τους γονείς μας - και εξαιτίας αυτού διαθέταμε ελάχιστη εξουσία ώστε να αμφισβητήσουμε ουσιαστικά τη μπερδεμένη ετυμηγορία τους για εμάς - αισθανόμασταν λίγο-πολύ υποχρεωμένοι να αποδεχτούμε τις αρνητικές εκτιμήσεις τους ως έγκυρες. .

Περιττό να ειπωθεί οτι συνεχώς μας ταπείνωναν/ εξευτέλιζαν, αλλά ιστορικά, είναι γνωστό ότι οι γονείς είναι πολύ πιο πιθανό να μας "ενημερώσουν" για κάτι που κάνουμε και τους ενοχλεί από το να μας αναγνωρίσουν τις πιο θετικές κοινωνικές  συμπεριφορές μας*. 
*Prosocial Behaviour - Θετικές Κοινωνικές Συμπεριφορές: Οι θετικές κοινωνικές συμπεριφορές είναι εθελοντικές πράξεις που προορίζονται να ωφελήσουν τους άλλους. Οι θετικές κοινωνικές συμπεριφορές ξεκινούν νωρίς στη ζωή, αφού αποκτήσουν τα μωρά τη δυνατότητα να μπουσουλούν, και αυξάνονται σε πολυπλοκότητα καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής των παιδιών.[...])

Για να κατανοήσουμε πλήρως τις τρέχουσες επιφυλάξεις μας για τον εαυτό μας, πρέπει επίσης να προσθέσουμε την αποδοκιμασία και την κριτική που μπορεί να έχουμε λάβει από τα αδέλφια, τους άλλους συγγενείς, τους δασκάλους - και ιδιαίτερα τους συνομηλίκους μας, οι οποίοι (παλεύοντας με την προσωπική τους αυτό-αμφισβήτηση) αδυνατούσαν να αντισταθούν στο να κοροϊδέψουν τις δικές μας αδυναμίες κάθε φορά που τις φανερώναμε μέσα στην αθωότητα μας. Εν πάση περιπτώσει, είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι σχεδόν όλοι ξεκινάμε την ενήλικη ζωή μας επηρεασμένοι/ταλαιπωρούμενοι από αρνητικές προκαταλήψεις για τον εαυτό μας.

Μοιραζόμαστε μια κοινή τάση να κατηγορούμε τους εαυτούς μας ή να βλέπουμε τους εαυτούς μας ως κατά κάποιο τρόπο ελαττωματικούς. Είναι σαν όλοι, σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας, να υποφέρουμε από τον ίδια χρόνια «νόσο της αυτό-αμφισβήτησης».

ΠΩΣ ΛΟΙΠΟΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΜΕ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΥΤΟ-ΑΠΟΔΟΧΗ;
Καλλιεργώντας Την Αυτο-Συμπόνια, Εγκαταλείποντας Τις Ενοχές Και Μαθαίνοντας Να Συγχωρούμε Τον Εαυτό Μας

Η άνευ όρων αποδοχή του εαυτού μας (παρά τα ελαττώματα μας) θα ήταν σχεδόν αυτόματη εάν οι γονείς μας μας είχαν μεταφέρει ένα κατά κύριο λόγο θετικό μήνυμα για μας - και αν, επιπλέον, είχαμε μεγαλώσει σε ένα γενικά υποστηρικτικό περιβάλλον. Αλλά αν αυτό δεν συνέβη, χρειάζεται από μόνοι μας να μάθουμε πώς να "επιβεβαιώνουμε" τους εαυτούς μας, δηλαδή να επικυρώνουμε ουσιαστικά οι ίδιοι στον εαυτό μας οτι είμαστε Οκ.

Ούτε κατά διάνοια δεν προτείνω την προσωπική επιβεβαίωση του εαυτού μας με σκοπό τον εφησυχασμό - μόνο με απώτερο σκοπό να ξεπεράσουμε την κακή συνήθεια του να κρίνουμε διαρκώς τον εαυτό μας.  Εάν βαθιά μέσα μας θέλουμε να βιώσουμε κάποτε, όπως είναι και η φυσιολογική κατάσταση της ύπαρξής μας, την προσωπική μας ολοκλήρωση και τη γαλήνη του νου, πρέπει πρώτα να ανταποκριθούμε στην πρόκληση της πλήρους και ανεπιφύλαχτης αποδοχής του εαυτού μας.

Όπως ο Robert Holden το θέτει στο βιβλίο του "Ευτυχία τώρα!" "Η ευτυχία και η αυτο-αποδοχή πηγαίνουν χέρι -χέρι. Στην πραγματικότητα, το επίπεδο της αυτο-αποδοχής σας καθορίζει το επίπεδο της ευτυχίας σας. Όσο περισσότερο έχετε αποδεχθεί τον εαυτό σας άνευ όρων, τόσο περισσότερη ευτυχία θα του επιτρέψετε να δεχτεί, να λάβει και να απολαύσει. Με άλλα λόγια, απολαμβάνετε τόση ευτυχία όση πιστεύετε ότι αξίζετε [προσδίδετε έμφαση] ".

Ίσως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, η καλλιέργεια της αυτο-αποδοχής απαιτεί να αναπτύξουμε περισσότερη αυτό - συμπόνια. Μόνο όταν μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τους εαυτούς μας και να τους συγχωρήσουμε, για πράγματα που παλαιότερα υποθέταμε οτι είναι εξ' ολοκλήρου δικά μας λάθη, μπορούμε να εξασφαλίσουμε τη σχέση που μέχρι τώρα μας διέφευγε με τον εαυτό μας.

Για να υιοθετήσουμε μια πιο στοργική στάση απέναντι στον εαυτό μας - η οποία είναι βασική προϋπόθεση για την αποδοχή του εαυτού μας - πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι μέχρι τώρα λίγο-πολύ νιώθαμε υποχρεωμένοι να αποδείξουμε την αξία μας σε άλλους, ακριβώς όπως ουσιαστικά καταλήγαμε στο να υποκύπτουμε στην επικριτική εξουσία των φροντιστών μας. Οι συμπεριφορές μας που επιδιώκουν την προσωπική επιβεβαίωση, τις οποίες έχουμε υιοθετήσει από τότε, (λανθασμένες ή μη) αντανακλούν απλώς την κληρονομιά της υπό όρους αγάπης των γονιών μας.

Η ανάληψη μίας τόσο ειλικρινούς εξερεύνησης, αυτού που σχεδόν θα αποκαλούσα "όλων μας των δεινών", αναπόφευκτα συντελεί στην αύξηση της αυτο - συμπόνιας. Και μέσα ακριβώς από αυτή τη συμπόνια μπορούμε να μάθουμε να μας αρέσει περισσότερο ο εαυτός μας και να δούμε τους εαυτούς μας ως κάποιον που είναι άξιος αγάπης και σεβασμού μόνο και μόνο επειδή είμαστε πρόθυμοι να αντιμετωπίσουμε (και να παλέψουμε) αυτό το κομμάτι του εαυτού μας που παλαιότερα  βρίσκαμε τόσο δύσκολο να αποδεχτούμε.
Κατά μία έννοια, όλοι μας φέρουμε "τραύματα" εξαιτίας της "υπο όρους αγάπης" της οποίας ήμασταν αποδέκτες στο παρελθόν.

Ανήκουμε όλοι στους «ζωντανούς τραυματίες πολέμου». Και αυτή η αναγνώριση της κοινής ανθρωπιάς μας, μπορεί να συμβάλει στο να μας εμπνεύσει,  όχι μόνο συναισθήματα καλοσύνης και καλής θέλησης προς τον εαυτό μας τα οποία από συνήθεια καταπιέζαμε, αλλά και προς τους άλλους.

Για να αποκτήσουμε μεγαλύτερη αποδοχή του εαυτού μας, πρέπει να ξεκινήσουμε λέγοντας στον εαυτό μας (επανειλημμένα και - καλώς εχόντων των πραγμάτων -με συνεχώς αυξανόμενη αποφασιστικότητα/σιγουριά) ότι με δεδομένες όλες τις αρνητικές και προκατειλημμένες πεποιθήσεις που είχαμε για τον εαυτό μας, κάναμε το καλύτερο που μπορούσαμε. Υπό το πρίσμα αυτό, χρειάζεται να επανεξετάσουμε τα εναπομείναντα συναισθήματα ενοχής, καθώς επίσης και τις πολυάριθμες αρνητικές αυτοκριτικές και υποτιμήσεις προς τον εαυτό μας.

Πρέπει να αναρωτηθούμε τι είναι επακριβώς αυτό που δε μπορούμε να αποδεχτούμε στον εαυτό μας, […]να φέρουμε τη συμπόνια και την κατανόηση και να αντικαταστήσουμε με αυτά την απόρριψη και την άρνηση του εαυτού μας. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να αρχίσουμε να αποβάλουμε τα υπερβολικά αισθήματα ενοχής και ντροπής, τα οποία βασίζονται σε πρότυπα τα οποία απλά δεν  αντικατοπτρίζουν αυτό που ρεαλιστικά θα μπορούσε να αναμένεται από εμάς τότε.

Η περίφημη γαλλική έκφραση "Tout comprendre, c'est tout excuser" (κυριολεκτικά, "το να κατανοείς του πάντες σημαίνει να συγχωρείς τους πάντες") είναι μια δήλωση που πρέπει να εφαρμόσουμε στον εαυτό μας τουλάχιστον τόσο, όσο και στους άλλους. Όσο περισσότερο κατανοούμε το "γιατί στο παρελθόν νιώθαμε υποχρεωμένοι να δρούμε με ένα συγκεκριμένο τρόπο", τόσο πιο πιθανό είναι να μπορέσουμε και να συγχωρήσουμε τους εαυτούς μας γι' αυτή μας τη συμπεριφορά αλλά και να αποφύγουμε την επανάληψη της στο μέλλον.

Το να αποκτήσουμε περισσότερη αυτο-αποδοχή προϋποθέτει να αρχίσουμε να εκτιμούμε ότι, τελικώς, δεν είμαστε πραγματικά υπόλογοι/κατηγορούμενοι για τίποτα - είτε πρόκειται για την εμφάνιση μας, τη νοημοσύνη μας, είτε για οποιαδήποτε από τις υπό αμφισβήτηση συμπεριφορές μας. Έχουμε "εξαναγκαστεί" να δράσουμε κατά αυτό τον τρόπο από κάποιο συνδυασμό της βιολογίας και του παρελθόντος μας/της ιστορίας μας. Προχωρώντας, μπορούμε σίγουρα - και στις περισσότερες περιπτώσεις θα έπρεπε - να αναλάβουμε την ευθύνη για τις φορές που πληγώσαμε ή κακομεταχειριστήκαμε άλλους.

Αλλά αν θέλουμε να εργαστούμε παραγωγικά για να αποδεχτούμε εξ' ολοκλήρου τον εαυτό μας, πρέπει να το κάνουμε με συμπόνια και συγχώρεση στις καρδιές μας. Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι, δεδομένου του εσωτερικού μας προγραμματισμού έως αυτή τη στιγμή, δύσκολα θα μπορούσαμε να έχουμε συμπεριφερθεί διαφορετικά.

Για να συγχωρέσουμε τον εαυτό μας και σταδιακά να εισέλθουμε σε μια κατάσταση όπου αποδεχόμαστε άνευ όρων τον εαυτό μας, είναι σημαντικό να υιοθετήσουμε μια στάση "αυτο-συγχώρεσης" για τις παραβάσεις μας (είτε αυτές είναι πραγματικές παραβάσεις είτε είναι παραβάσεις που υπήρξαν μόνο στο δικό μας μυαλό).

Εν κατακλείδι, ίσως ακόμη και να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει κάτι να μας συγχωρέσουμε. Διότι, ανεξάρτητα από τα συμπεράσματα που είχαμε καταλήξει νωρίτερα, ήμασταν, κατά μία έννοια, πάντα αθώοι - κάνοντας το καλύτερο που μπορούσαμε, λαμβάνοντας υπόψην τα παρακάτω:

1. τι μας ήταν έμφυτο (ή μας είχε επιβληθεί)
2. πόσο ισχυρές ήταν οι ανάγκες μας (και τα συναισθήματα μας) την εν λόγω στιγμή
3. τι πιστεύαμε για τους εαυτούς μας την προκειμένη στιγμή.

Αυτό που, τελικά, καθορίζει την πιο προβληματική συμπεριφορά συνδέεται με τις συνηθισμένες ψυχολογικές άμυνες. Και είναι σχεδόν βάναυσο το να κατηγορούμε τον εαυτό μας - ή να τον κατακρίνουμε- επειδή δράσαμε με συγκεκριμένο τρόπο, τον οποίο την προκειμένη στιγμή θεωρούσαμε μονόδρομο, με σκοπό να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από το υπερβολικό άγχος, τη ντροπή ή τη συναισθηματική δυσφορία εν γένει.
[…]

Πηγές:
https://www.psychologytoday.com/blog/evolution-the-self/200809/the-path-unconditional-self-acceptance
https://www.proz.com/kudoz/english_to_greek/psychology/980434-prosocial_behaviour.html
http://www.child-encyclopedia.com/prosocial-behaviour/according-experts/prosocial-development-across-lifespan

Επιμέλεια & Μετάφραση κειμένου: Εμμανουηλίδου Βασιλική